Journal of Research in Turkic Literatures

A Study on the Frequency Distribution of Place and Premises Names in Peyami Safa's Novels

Peyami Safa’nın Romanlarındaki Yer ve Mekân İsimlerinin Frekans Dağılımı Üzerine Bir İnceleme

Murat Fidan 1,
DOGAN yucel 1 *
1 International Burch University* Corresponding Author
Download PDF (Turkish)
Journal of Research in Turkic Literatures, Volume 5, Issue 1, December 2025, pp. 15-36
OPEN ACCESS VIEWS: 54 DOWNLOADS: 41 Publication date: 06 Sep 2025
ABSTRACT (English)
This study aims to analyze the generic classification and frequency distribution of outdoor setting names in Peyami Safa's novels. The 12 novels examined within the scope of this study were analyzed based on 6,164 outdoor setting units; the types of settings were divided into functional categories and evaluated statistically and qualitatively within the context of each novel. The research findings demonstrate that Safa, in his city-centered individual narratives, considers space not only as a physical backdrop but also as a fundamental building block shaping the characters' mental transformations, social conflicts, and ideological orientations. The central role of Istanbul as a spatial motif in the novels reveals that the author constructs the individual's search for identity within a spatial context, within the tension between tradition and modernity. The use of urban, social, representative, and symbolic spaces reveals the multilayered semantic connections between the individual and society, the inner world and the external environment, and the past and present. In this context, the study makes a unique contribution to revealing the structural and thematic functions of space in literary texts.
ABSTRACT (Turkish)
Bu çalışma, Peyami Safa’nın romanlarında yer alan dış mekân isimlerinin türsel sınıflandırmasını ve frekans dağılımını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında incelenen 12 roman, 6164 dış mekân birimi temelinde çözümlenmiş; mekân türleri, işlevsel kategorilere ayrılarak her bir roman bağlamında istatistiksel ve nitel olarak değerlendirilmiştir. Araştırmanın bulguları, Safa’nın şehir merkezli birey anlatılarında mekânı yalnızca fiziksel bir arka plan olarak değil, aynı zamanda karakterlerin zihinsel dönüşümünü, toplumsal çatışmalarını ve ideolojik yönelimlerini şekillendiren temel bir yapı taşı olarak ele aldığını göstermektedir. Özellikle İstanbul’un mekânsal bir motif olarak romanlarda merkezî rol oynaması, yazarın gelenek-modernite gerilim hattında bireyin kimlik arayışını mekânsal bağlamda kurguladığını ortaya koymaktadır. Kentsel, sosyal, temsili ve sembolik mekânların kullanımı; birey-toplum, iç dünya-dış çevre ve geçmiş-şimdi arasında çok katmanlı anlam bağlantılarını görünür kılmaktadır. Bu bağlamda çalışma, edebi metinlerde mekânın yapısal ve tematik işlevini ortaya çıkarmaya yönelik özgün bir katkı sunmaktadır.
KEYWORDS (English)
Frequency analysis, Space theory, Peyami Safa, Turkish novel.
KEYWORDS (Turkish)
Frekans analizi, Mekân kuramı, Peyami Safa, Türk romanı.
CITATION (APA)
Fidan, M., & yucel, D. (2025). A Study on the Frequency Distribution of Place and Premises Names in Peyami Safa's Novels. Journal of Research in Turkic Literatures, 5(1), 15-36. https://doi.org/10.47580/tead.512
REFERENCES
  1. Aksoy, S. E. (2009). Peyami Safa’nın romanlarında modernleşme ve mekân. [Yayınlanmamış doktora tezi], Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  2. Aktaş, Ş. (2003). Roman sanatı ve roman incelemesine giriş (8. bs.). Akçağ Yayınları.
  3. Bachelard, G. (1994). Mekânın poetikası (A. Turgut, Çev.). Kesit Yayınları.
  4. Bilgili, M. (2020). Approaches to philosophy of space in geography. International Journal of Geography and Geography Education, 41, 88–102.
  5. Çalan, İ. (2024). Zihniyet değişimi bağlamında Türk romanında mekân. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  6. Çelik, A. (2022). Türk romanında mekân estetiği ve toplumsal göstergeler. Bilge Kültür Sanat.
  7. Demir, A. (2009). Türk hikâyesinde mekân (1870–1922 dönemi). [Yayınlanmamış doktora tezi], Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  8. Demir, R. (2021). Peyami Safa romanlarında modernleşme bağlamında İstanbul’un temsili. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 98, 255–274.
  9. Döner, N. (2019). Peyami Safa’nın romanlarında İstanbul’un mekânsal kurgusu. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
  10. Eyan, B. (2021). Peyami Safa’nın Fatih Harbiye romanında Doğu-Batı ikilemiyle şekillenen mekân çatışması ve toplumsal kümelenme. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 4, 188–198. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.878235
  11. Güleç, A. (2019). Emine Işınsu’nun romanlarında mekân-insan ilişkisi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 65–84.
  12. Güner, A. O. (2022). Fatih-Harbiye üzerine yönsüz bir okuma: Mekân ve karakter sorunu. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
  13. Kabalak, B. İ. (2024). Peyami Safa’nın romanlarında algısal mekân olarak Beyoğlu. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
  14. Kara, F. (2019). Türk edebiyatında modernleşme sürecinde şehir-mekân temsilleri. Edebiyat Kuramları Dergisi, 8(2), 45–67.
  15. Kurttekin, G. (2024). Peyami Safa’nın Cânân adlı romanında edebiyat-mekân ilişkisi üzerine bir inceleme. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 9(2), 151–172. https://doi.org/10.70916/buefd.1568524
  16. Özcan, E. Y. (2024). Halide Edip Adıvar’ın hikâyelerinde mekân. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], İzmir Kâtip Çelebi ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü.
  17. Pala, E. (2010). Peyami Safa’nın romanlarında mekân-insan ilişkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  18. Safa, P. (1972). Matmazel Noraliya’nın Koltuğu. Ötüken Neşriyat.
  19. Safa, P. (1995). Sözde Kızlar. Ötüken Neşriyat.
  20. Safa, P. (1998). Biz İnsanlar. Ötüken Neşriyat.
  21. Safa, P. (2000a). Dokuzuncu Hariciye Koğuşu. Ötüken Neşriyat.
  22. Safa, P. (2000b). Mahşer. Ötüken Neşriyat.
  23. Safa, P. (2010). Attilâ. Ötüken Neşriyat.
  24. Safa, P. (2016). Fatih-Harbiye. Ötüken Neşriyat.
  25. Safa, P. (2017). Yalnızız. Ötüken Neşriyat.
  26. Safa, P. (2018). Şimşek. Ötüken Neşriyat.
  27. Safa, P. (2023a). Bir Akşamdı. Ötüken Neşriyat.
  28. Safa, P. (2023b). Bir Tereddüdün Romanı. Ötüken Neşriyat.
  29. Safa, P. (2023c). Canan. Ötüken Neşriyat.
  30. Sakallı, C. (2021). Tema araştırmasına bir katkı olarak edebiyatta mekân ve edebi mekân. KARE - Uluslararası Karşılaştırmalı Edebiyat, Tarih ve Düşünce Dergisi, Özel Sayı, 95–114.
  31. Sağlam, Ö. (2024). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın eserlerinde mekân. [Yayınlanmamış doktora tezi], Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
  32. Şengül, M. B. (2010). Romanda mekân kavramı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(11), 528–538.
  33. Yıldırım, G. (2017). Matmazel Noraliya’nın Koltuğu romanında mekânın poetiği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(2), 27–41.
  34. Zengin Kartal, H. Z. (2020). Roman mekânı olarak Batılılaşma sürecinde. [Yayınlanmamış doktora tezi], Mimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü.
LICENSE
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.